De rocket stove: menig vrijbuitershart gaat er sneller van kloppen. Om eerlijk met je te zijn, ben ik er zelf ook enorm enthousiast over geworden. Ik heb ‘m niet zelf thuis ook, maar dat is wel zeker de droom. Wat maakt de rocket stove nou anders dan andere kachels?

Bijna alle kachels stoken met een onvolledige verbranding. Dit zorgt voor veel luchtvervuiling door fijnstof en roetvorming. Met uitzondering van de finoven heb je daarnaast vaak veel verloren warmte. Hoe anders is dat met de rocket stove, die dankzij de volledige verbranding ontzettend schoon én efficiënt is.

Voor dit blog zocht ik voor je uit:

• Wat een rocket stove is;
• Of je een rocket stove zelf maken kunt.
• Wat een rocket mass heater is;
• Hoe dat werkt met volledige verbranding;

Wat is een rocket stove?

De rocket stove is een multifunctionele kachel, die gebruik maakt van volledige verbranding en daardoor nagenoeg geen fijnstof uitstoot. De kachel wordt veel gebruikt in ontwikkelingslanden,  maar misstaat ook zeker niet in je tiny house. De schone hittebron wordt dan gebruikt om warmte te genereren en om op te koken.

Hoe het werkt

Bij andere kachels wordt vaak rechtstreeks naar boven en naar buiten gestookt, waardoor een groot deel van de warmte door de schoorsteen verdwijnt. Zonde! Met de rocket stove wordt juist naar achteren gestookt. Zo houd je de meeste warmte in de kachel- en dus in huis.

Hoe doe je dat, naar achteren stoken? Je brandstof zet je (bij voorkeur) verticaal in de rocket stove en steek je van onderen aan. Het vuur wordt naar binnen gezogen, in de geïsoleerde buis die heatriser genoemd wordt. Daar loopt de temperatuur op tot meer dan 1000°C. Dat zorgt ervoor dat het hete gas opstijgt, tegen de stalen buitenkant komt, daar afkoelt en weer neerdaalt.

Door deze manier van stoken vormt een enorme trek. Die trek zorgt er dan weer voor dat je het warme gas tot 5 meter door horizontale buizen kunt sturen. Die buizen kun je gebruiken voor vloerverwarming of om je rocket stove om te bouwen tot een mass heater. Op de mass heater kom ik later terug.

Een ‘gewone’ kachel kun je vaak reguleren: schoorsteen wat verder open, wat meer of minder zuurstof erbij… Dat is bij de rocket stove niet het geval. Met een rocket stove stook je altijd voluit om de schone verbranding te kunnen waarborgen. Dit zorgt voor een flink gebulder – als een opstijgende raket. Dan weet je meteen waar de naam vandaan komt!

Omdat je met de rocket stove zo heet stookt, heb je maar ongeveer een tiende van de reguliere brandstof nodig. Met anderhalf á twee uur stoken heb je al gauw de hele dag je huis lekker warm, al helemaal als je een mass heater hebt of de warmte door een vloerverwarmingssysteem leidt.

Rocket stove zelf bouwen of kant-en-klaar

Natuurlijk kun je, als je een beetje handig bent, een rocket stove zelf bouwen. Vooral een kleine rocket stove hoeft niet veel moeite te kosten. Opties zijn:

• Cement blokken
• Blikken
• Lege olievaten

Het belangrijkste is dat je vuur horizontaal kan wegbranden en dat je genoeg trek genereert. Bij kleine rocket stoves leg je wel vaak je brandbare materiaal horizontaal. Wil je een grotere rocket stove, dan kun je bij Vat&Vlam een cursus volgen om die zelf te bouwen.

Wil je wel je eigen rocket stove bouwen, maar met een klein beetje hulp, dan biedt Vuur&Leem een bouwpakket vanaf €3650,-. Daar zit ook support bij in de vorm van telefonisch advies en bouwinstructies. Optioneel is er dan een instructie-ochtend á €95,- of een workshop á €195,-.

Als je een rocket stove in je huis wil, is het misschien fijner om niet te veel te experimenteren. Dan kun je bijvoorbeeld terecht bij Vuur&Leem of de Rocketstovestore. Zij helpen je graag met je rocket stove en met het maken van je mass heater.

Rocket mass heater

Om optimaal gebruik te maken van de rocket stove, kun je er een rocket mass heater (RMH) van maken. Dat doe je door een thermische massa te creëren om de horizontale buizen van je afvoer. Daardoor blijft de warmte langer in je huis én kun je heerlijk bovenop je kachel zitten. Dit kennen we ook van de finoven.

Materiaal

De thermische massa om je rocket stove en diens warme buizen wordt vaak van leem, klei of cob gemaakt. Deze materialen slaan de warmte goed op en zijn hittebestendig. Mocht er toch een scheurtje in je leem komen, dan maak je dit gewoon een beetje nat en smeer je de scheur weer dicht.

Wil je je RMH net wat mooier maken, dan kun je in je leem, klei of cob ook keien of urbaniet verwerken. Ook kun je je leem kleuren met pigment. Zo kun je van je RMH een waar kunstwerk maken. Alsof die warme billen nog niet genoeg genot zijn… ;)

RMH: optimaal gebruik

Je hebt met het bouwen van een rocket mass heater dus lekker veel vrijheid. In principe kan de horizontale buis van de rocket stove 5 meter lang zijn. Veelal wordt hier omheen een bank gemaakt met natuurstenen toplaag, zodat je billen niet meteen compleet wegbranden als de kachel voluit buldert.

Omdat de rocket mass heater niet alleen warmte afstraalt, maar ook opslaat, heb je nog uren na het stoken een aangename warmte in huis. Niet alleen de lucht blijft goed op temperatuur, ook de bank zelf blijft urenlang lekker warm.

Op deze manier maak je optimaal gebruik van het stoken en diens warmte. De warmte vervliegt namelijk niet meteen de schoorsteen in, maar wordt opgeslagen in je massa. Zo hoef je maar maximaal de helft te stoken ten opzichte van bijvoorbeeld een ‘normale’ stalen kachel.

Volledige verbranding

Zoals eerder genoemd is het grote verschil met andere kachels dat de rocket stove gebruik maakt van een volledige verbranding. Dit zorgt ervoor dat de uitstoot van deze kachels nagenoeg alleen bestaat uit waterdamp en CO2; geen fijnstof. Ook zit er in de kachel geen asla. Gewoon, omdat die niet nodig is.

Hoge temperaturen

Met de rocket stove stook je, zoals eerder genoemd, altijd voluit. En omdat je naar achteren stookt, kunnen de temperaturen oplopen tot boven de 1000°C! Met een stalen kachel ligt dit vaak niet hoger dan 600°C. Gevolg: bij een metalen kachel zie je veel roetvorming en dikke rookpluimen uit de schoorsteen.

Bij de rocket stove is dit niet het geval. Geen roetvorming, geen vieze rookpluimen. Deze kachel kan, met de juiste verhoudingen, een efficiëntie bereiken van meer dan 90%. Andere stalen kachels zitten vaak tussen de 60 en 70%. Nu is natuurlijk niet alles te wijten aan een hoge temperatuur.

Peter van der Berg stelt dat het bij een optimale verbranding draait om de drie T’s:

• Tijd om te verbranden;
• Turbulentie voor een goede mening;
• Temperatuur

Rook en fijnstof

De rocket stove en RMH zijn altijd aan te passen naar wens, waardoor je deze drie T’s altijd in balans kunt brengen. Is dit gelukt, dan stook je ontzettend schoon. In dat geval komt er uit jouw schoorsteen geen vieze grijze rookwolk.

Je uitstoot bestaat dan slechts uit waterdamp en CO2. En zelfs die CO2 in zeer beperkte mate: als je alles goed afstelt en je goed volledig verbrandt, dan kan dit uitkomen op minder dan 10PPM. Wil je dit bereiken, dan moet je ook vooral veel kleine stukken brandbaar materiaal gebruiken.

Hier ontkom je sowieso niet aan met je rocket stove, omdat het een bovenlader is. Je zet je materiaal er dus verticaal in, de onderkant brandt dan weg. Door langzaam meer materiaal toe te voegen en het de tijd te gunnen om te verbranden, komen er veel minder schadelijke stoffen vrij. Zoals ik al eerder zei: met de rocket stove stook je efficiënt én heel erg schoon.